Ахзаб сүресі (33-сүре – Біріккен күштер) жалпы адамзаттың жағдайларына шешім ұсынады – мысалы, біреудің атын білмесек, оны қалай атауымыз керек:
«Оларды әкелерінің атымен атаңдар – бұл Алла алдында әділдікке жақын. Ал егер олардың әкелерін білмесеңдер, олар – сендердің діндес бауырларың және достарың. Бұл жөнінде қателессеңдер, сендерге кінә жоқ. Бастысы – жүректеріңнің ниеті. Алла – өте кешірімді, ерекше мейірімді».
(Ахзаб сүресі, 33:5)
Бұл бізге адам білімінің шектеулі екенін еске салады – біз кейде өз айналамыздағы адамдардың атын да білмей жатамыз.
Нәжм сүресі (53 – Жұлдыз сүресі) Мұхаммед пайғамбардың (с.ғ.с.) дәуірінде кең тараған кейбір пұттарға (Лат, Узза, Манат) қатысты:
«Бұлар – сендер мен ата-бабаларың қойған құр аттар ғана. Алла олар жайлы ешбір дәлел түсірген емес. Олар тек жорамалды және көңіл қалауын ғана ұстанады. Алайда оларға Раббыларынан тура жол келген болатын!»
Нәжм 53:23
Жалған тәңірлердің аттарын адамдар өздері ойлап тапқан. Бұл аяттар жалған табынушылық пен шынайы сыйынуды ажырата білудің өлшемін береді. Адамдар кейде өз маңындағы жандардың да есімін білмейді, ал алыста келетін пайғамбардың атын анық білу тіпті мүмкін емес. Сондықтан егер Мәсіхтің есімі алдын ала жарияланса, бұл – жалған емес, Алланың нақты жоспары екенін көрсететін ерекше белгі болар еді. Осы бөлімде біз Тармақ бейнесінде берілген есімнің пайғамбарлық сөз арқылы қалай айтылғанына тоқталамыз.
Есімнің нышан-белгісі
Алла Тағала пайғамбарлар арқылы ұлы Патшалықтың келетінін алдын ала хабарлағанын естеріңізде болар. Бұл Патшалық жердегі адамдар құрған патшалықтарға мүлде ұқсамайды. Қазіргі замандағы патшалықтарда не болып жатқанын көру үшін жай ғана жаңалықтарды қарау жеткілікті: соғыс, жемқорлық, зорлық-зомбылық, кісі өлтіру, байлардың кедейлерді қанауы — бұл көріністер мұсылман, мәсіхші, яһуди, буддист, индуист немесе атеистік мемлекеттердің бәрінде де кездеседі. Бұл патшалықтардың бәріндегі ортақ мәселе – адамдардың жүрегіндегі тоқтамас шөл, яғни Еремия пайғамбар (ғ.с.) сипаттаған рухани аштық. Осы шөл бізді күнә жасауға итермелейді. Жоғарыда аталған қиындықтардың (мысалы, жемқорлық, зорлық, кісі өлтіру және т.б.) түп-тамыры – осы күнә. Сондықтан, Алланың Өз Патшалығын орнатуға кедергі келтіріп тұрған басты себеп – біз, адамдардың өзіміз. Егер Алла Өз Патшалығын дәл бүгін орнатса, біз оған кіре алмас едік. Себебі, біз бұл жаңа Патшалықты да қазіргі әлемдегідей күнәмен бүлдіріп тынар едік. Бірақ Еремия пайғамбар (ғ.с.) сонымен қатар, Алла Тағала бізбен Жаңа келісім жасайтынын алдын ала хабарлаған. Бұл келісім бұрынғыдай Мұса пайғамбарға (ғ.с.) берілген Заң секілді тас тақтайларға емес, жүректерімізге жазылады. Ол біздің ішкі болмысымызды өзгертіп, бізді жаңа Патшалыққа лайықты етеді.
Бұл қалай іске асады? Алланың жоспары асыл жақұттай — сырт көзге жасырын. Бірақ Забур кітабында бұл құпия жоспарды түсінгісі келетіндерге арналған нышандар мен ишаралар бар. Бұл белгілер тек Патшалықты шын жүректен іздегендерге ашылады, ал оған қызықпағандар түсінбей, ескерусіз қалуы мүмкін. Бұл жоспардың өзегі — Мәсіхтің келуі. Забур жырларында (Дәуіт пайғамбар (ғ.с). арқылы жазылған), болашақ Мәсіхтің дәл осы Дәуіт патшаның ұрпағынан шығатыны алдын ала айтылған болатын (осы жерді қараңыз).
Ишая пайғамбардың ағаш, кесілген түбір және Жас өркен туралы пайғамбарлығы
Ишая пайғамбар (ғ.с.) Алланың ұлы жоспары қалай орындалатынын алдын ала жария еткен. Оның жазбалары Забурдың құрамына кіреді және Дәуіт әулеті әлі патшалық құрып тұрған кезеңде (шамамен б.з.д. 1000–600 жж.) жазылған. Ишая өмір сүрген уақытта, шамамен б.з.д. 750 жылы, Исраил патшалығы қатты азғындаған еді. Адамдардың жүректері рухани шөлдеп, сол шөлді дүниелік нәрселермен басуға тырысқандықтан, олар күнәға белшесінен батты. Бұл рухани шөл – яғни Алладан алыстау – қоғамның бүкіл іргетасын шайқалтып, әділетсіздік пен зұлымдықты өршіткен болатын.
Ишая және басқа да Забур пайғамбарларының тарихи уақыт сызбасындағы орны
Ишая пайғамбар (ғ.с.) Алланың рухымен шабыттанып, исраил халқына, Мұса пайғамбар (ғ.с.) Заңының рухында қайта оралып, рухани өмір сүруге шақырды. Бірақ ол олардың теріс жолдан қайтпайтынын, халқы жойылып, патшалық әулетінің құлайтынын да білді. Бұл айтылғандардың бәрі б.з.д. 600 жылдары дәлме-дәл орындалды – Иерусалим бабылдықтар арқылы қиратылып, Дәуіттің ұрпағынан ешкім тағына қайта отырмады.
Ишая пайғамбар (ғ.с.) бұл әулетті тамырынан кесілген, жапырағы төгілген үлкен ағаш бейнесінде сипаттады. Бірақ сол өлі түбірден бір күні жас өркен – бір ұрпақ – қайтадан өсіп шығып, билік құрады деп үміттендірді:
«Есейдің түбірінен бір жас өркен өсіп шығады, оның тамырынан бір бұтақ жеміс береді. Жаратқан Иенің Рухы оның үстінде болады: даналық пен түсінік рухы, ақыл мен күш рухы, білім мен Жаратқан Иені терең қастерлеу рухы.»
Ишая 11:1-2
Дәуіт (ғ.с.) әулетінен – өлі түбірден өсіп шығатын жас өркен
Дәуіт пайғамбардың (ғ.с.) әкесі Есей – сол әулеттің негізі, ал «Есейдің түбірі» деп аталуы – Дәуіттің тегіне сілтеме. Ишая пайғамбар (ғ.с.) бұл түбірдің кесілуі арқылы Дәуіт әулетінің биліктен айырылуын меңзеді. Бірақ ол бұл түбірді толық өлген деп есептемеді – бір күні одан жас өркен өсіп шығады деді. Бұл жас өркен «ол» деп, ер адам ретінде сипатталған. Оның үстінде Құдайдың Рухы болатындықтан, даналығы мен күш-қуаты бәріне аян болады. Бұған дейінгі пайғамбарлықта Мәсіхтің Дәуіттің ұрпағынан шығатыны айтылған еді – бұл өте маңызды жайт. Ендеше жас өркен мен Мәсіх екеуі бір адам болуы мүмкін бе? Жауапты Забурдан әрі қарай оқып білейік.
Еремия пайғамбардың Жас Өскін туралы сөзі
Ишая пайғамбардан кейін 150 жыл өткен соң өмір сүрген Еремия пайғамбар (ғ.с.) Дәуіт әулетінің құлдырап бара жатқанын көзімен көрді. Бірақ ол да болашақ үміт туралы былай деп жазды:
«Міне, сол күндер келе жатыр!» — деп жар салды Жаратқан Ие, —
«Сол кезде Мен Дәуітке бір Әділ Өскінді өсіріп шығарамын.
Ол патша болып, даналықпен билік жүргізіп, елде әділдік пен туралық орнатады.
Сол күндері Яһуда құтқарылып, Исраил қауіпсіз өмір сүреді.
Оның аты: ‘Жаратқан – біздің әділдігіміз’ деп аталатын болады.»
Еремия 23:5–6
Забурдағы уақыт сызбасында Еремия мен басқа пайғамбарлардың орны
Еремия пайғамбар (ғ.с.) Ишая пайғамбардың (ғ.с.) 150 жыл бұрын айтқан Өскін туралы сөзін жалғастыра отырып, сол Өскіннің болашақта патша болатынын жариялады. Біз Мәсіхтің де патша болатынын бұған дейін айтқан едік. Осылайша, Мәсіх пен Өскін арасындағы ұқсастық барған сайын айқындала түсуде.
Захария пайғамбар… Өскінді атымен атайды
Захария пайғамбар (ғ.с.) бұрынғы пайғамбарлықтарды жалғастырып, әрі қарай тереңдетті. Ол б.з.д. 520 жылдары өмір сүрді – яғни исраилдіктер бабылдық жер аударудан кейін Иерусалимге қайта оралған уақыт еді. Бұл кезде олар парсы билігіне бағынышты болатын.
(Захария пайғамбарды Шомылдырушы Жоханның әкесі Зәкариямен шатастырып алмаңыз. Захария пайғамбар (ғ.с.) Зәкариядан 500 жыл бұрын өмір сүрген. Сондай-ақ, “Захария” – Мұхаммед пайғамбар (ғ.с.) сияқты кең тараған есімдердің бірі.)
Осы кезеңде яһудилер Иерусалимдегі ғибадатхананы қалпына келтіріп, Һаронның дәстүрлі құрбандықтарын қайта жалғастырып жатқан еді. Бұл кезде бас діни қызметкер қызметін Ешуа есімді адам атқарып отырды.
Сол уақытта Жаратқан Ие Захария пайғамбар (ғ.с.) арқылы мынандай уахи берді:
«Уа, бас діни қызметкер Ешуа және алдарыңда отырған серіктестерің, тыңдаңдар! Сендердің бәрің болашақта болатын кереметтің бейнесісіңдер. Біліп алыңдар: Мен Өзімнің ‘Өскін’ деп аталатын Қызметшімді алып келемін. Ешуаның алдына қойған асыл тас – міне, сол: оның жеті қыры бар. Мен сол тасқа Өз сөздерімді қашап жазамын. Осы елдің күнәсін бір-ақ күнде жоямын», – дейді Әлемнің Иесі.
Захария 3:8-9
Тағы да Өскін туралы!
Бұл жолы Өскін «Менің Қызметшім» деп аталған. Діни қызметкер Ешуа – келешекте келетін Өскіннің бейнесі, яғни нышан-белгісі ретінде көрсетілген. Бірақ қалайша? Жай ғана діни қызметкер қалайша болашақ Құтқарушының бейнесі болмақ? Және Жаратқан Ие бір күнде бүкіл жердің күнәсін қалай жоймақ?
Захария кітабында осыған қатысты керемет бір аян бар:
«Осы күміс пен алтыннан тәж жасатып, оны бас діни қызметкер Ехосадық ұлы Ешуаның басына кигіз. Оған былай де: Әлемнің Иесі мынаны айтады: Мынау — ‘Өскін’ есімді адам. Ол өз орнынан өсіп-өрбіп, Жаратқан Иенің ғибадатханасын тұрғызатын болады. Иә, Жаратқан Иенің ғибадатханасын Сол тұрғызады! Ол салтанатқа бөленіп, өз тағында отырып билік құрады. Сонымен қатар діни қызметкер ретінде де қызмет атқарып, осы екі лауазым арасында бейбіт ынтымақ орнайды».
Захария 6:11-13
Мұнда назар аударар жайт: Өскін — «Ешуа» есімімен аталған. Бұл – таңғаларлық пайғамбарлық! Өйткені Ешуа (Иешуа) – араб тілінде Иса есімімен баламалас. Бұл уахи Иса Мәсіх (ғ.с.) дүниеге келмей тұрып 500 жыл бұрын жазылған болатын. Яғни, Өскін мен Иса Мәсіх – бір адамның екі атауы.
Ол неге екі есіммен аталған? Оның қандай ерекше қызмет атқаруы тиіс? Осы сұрақтарға Забур пайғамбарлары алдағы бөлімде нақты әрі терең жауап береді.