Жердегі соңғы сапары барысында Иса Мәсіх (ғ.с.) пальма жексенбісінде Иерусалимге салтанатпен кірді. Ол туралы Әнбия сүресінде былай жазылған:
«Сондай абыройын сақтаған (Мәриямға) рухымыздан үрледік. Оны және ұлын бүкіл әлемге ғибрат еттік.»
Әнбия 21:91
Бұл аятта Иса Мәсіхтің (ғ.с.) тек яһудилер мен мәсіхшілерге ғана емес, бүкіл адамзатқа белгі әрі ғибрат етіп жіберілгені айтылған. Ендеше сұрақ туады: Иса Мәсіх (ғ.с.) бүкіл халықтарға қалай ғибрат болды? Біз білеміз: Алла Тағала жер мен көкті барлық адамдар үшін жаратты. Иса Мәсіх (ғ.с.) те жердегі соңғы аптасында айтқан сөздері мен істеген амалдарын Жаратылыстың алты күнімен байланыстырды. (Тәуратта да, Құранда да Алла Тағала жерді алты күнде жаратқаны жазылған.)
Сондықтан енді Иса Мәсіхтің (ғ.с.) сол күндері айтқан сөздері мен әрекеттерін мұқият қарап, олардың Жаратылыстың алты күнімен қалайша үндескенін байқап көрейік. Өйткені мұндай сәйкестіктерді адам ойлап таба алмайды – арада мыңдаған жылдар өтсе де, бәрін Алланың Өзі белгілеген. Олай болса, аптаның бірінші күні – жексенбіден бастайық.
Бірінші күн – нұр түнекте жарқырайды
Нұр сүресінде жарық туралы астарлы әңгіме бар:
«Алла көктер мен жердің нұры. Оның нұрының мысалы: ішінде жарық бар қуыс сияқты. Жарық әйнектің ішінде. Әйнек – інжудей жарқыраған бір жұлдыз сияқты. Ол шығысқа да, батысқа да жатпайтын берекелі зәйтүн ағашының майымен тамызылады. Тіпті от тимесе де, майдың өзі жарқырап тұрғандай. Нұр үстіне нұр. Алла қалаған пендесін өз нұрына бөледі. Алла адамдарға осылай мысалдар келтіреді. Алла әр нәрсені толық білуші».
Нұр 24:35
Бұл астарлы әңгіме жаратылыстың бірінші күніне сәйкес келеді, өйткені алғашқы күні Құдай: «Жарық болсын!» – деп бұйырды. Ол туралы Тауратта былай жазылған:
«Құдай: “Жарық пайда болсын!” — деді. Және жарық пайда болды. Құдай жарықтың жақсы екенін көрді. Ол жарықты қараңғылықтан бөліп қойды. Жарықты – күн, ал қараңғылықты – түн деп атады. Кеш түсіп, таң атты. Бұл бірінші күн болды. Содан кейін Құдай: “(Айнала тұманданып тұрған) суды бөліп тұратын әуе кеңістігі пайда болсын!” — деді».
Жаратылыстың басталуы 1:3-6
Бірінші күні Жаратқан Ие «Жарық болсын» деп айтты, қараңғылық шегініп, жарық пайда болды. Осының барлығы алдын ала Құдайдың Өзі белгілеген жоспар бойынша орындалғандықтан, Иса Мәсіх (ғ.с.) кейінірек: «Мен – түнектегі Нұрмын» деп жариялады.
Басқа ұлт өкілдеріне арналған нұр
Иса Мәсіх (ғ.с.) Иерусалимге есекке мініп кірді. Бұл оқиға 500 жыл бұрын Зәкәрия пайғамбар (ғ.с.) арқылы айтылған пайғамбарлықтың дәл орындалуы еді. Ал дәл сол күнге 550 жыл бұрын Даниял пайғамбар (ғ.с.) да пайғамбарлық жазып қалдырған болатын.
Сол күндері яһудилер Иерусалимге қажылық жасап, Құтқарылу мейрамын (Пасханы) қарсы алу үшін асығып келе жатты. Мәсіхтің сол мейрамға келуі яһудилер арасында үлкен толқу тудырды. Бірақ Иса Мәсіхтің (ғ.с.) келгенін тек яһудилер ғана емес, басқа халық өкілдері де көрді.
Інжілде оның Иерусалимге салтанатты түрде кіргеннен кейін болған оқиғалар туралы былай жазылған:
«Мейрам кезінде Құдайға ғибадат ету үшін Иерусалимге келгендердің ішінде бірнеше гректер де бар еді. Олар Ғалилеядағы Бетсайда қаласынан шыққан Філіпке жақындап келіп: “Мырза, біз Исамен кездескіміз келеді” — деді. Філіп бұл туралы Әндірге айтты, содан екеуі барып Исаға жеткізді».
Жохан 12:20-22
Иса Мәсіх (ғ.с.) заманында яһудилерді гректерден бөліп тұрған қабырға
Әдетте гректер яһуди діни мейрамдарына қатыспайтын, өйткені олар яһуди емес еді. Сол заманда римдіктер мен гректер көпқұдайшылыққа сенетін, сондықтан яһудилер оларды құдайсыздар қатарына жатқызды да, олармен араласпады. Гректерді таңқалдырғаны – яһудилердің Құдайы жалғыз әрі көзге көрінбейтін Құдай болатын. Ежелгі дүниеде осылай жалғыз Құдайға сенетін тек яһудилер ғана еді. Сондықтан яһудилер мен басқа халықтардың арасында үлкен шектеулер тұрды. Әлемде басқа халықтар яһудилерден әлдеқайда көп болғандықтан, яһудилер өздері бөлек өмір сүргендей еді. Олардың өз діндері, нанымдары мен дәстүрлері болды. Сондықтан яһудилер мен өзге ұлттар арасында түсінбеушілік пен араздық жиі кездесетін.
Қазір жер бетінде көпқұдайшылық пен пұтқа табыну онша көп емес. Ал Иса Мәсіх (ғ.с.) өмір сүрген заманда жағдай керісінше болды. Ыбырайым пайғамбардың (ғ.с.) дәуіріне барсақ, онда пайғамбардың өзінен басқа ешкім бір Құдайға сенбеген. Иса Мәсіх (ғ.с.) заманында да яһудилерден басқа барлық халықтар көпқұдайшылықта өмір сүрді. Тіпті перғауын өзін «құдаймын» деп жариялады. Яһудилер сол кезде пұтқа табынушылар теңізіндегі шағын арал сияқты өмір сүрді. Б.з.д. шамамен 750 жыл бұрын Ишая пайғамбарға Жаратқан Ие болашақта бәрі өзгеретінін көрсетті. Ол былай деп жазып қалдырды:
«Аралдар мен теңіз жағалауларындағы елдер, алыстағы халықтар, сөзіме құлақ салыңдар! Жаратқан Ие мені ана құрсағында жатып-ақ таңдады, туғаннан бастап есімімді есінде сақтады. … Ол маған былай деді: “Сен тек Жақыптың руларын жинап, Исраил халқын қайтарумен шектелмейсің. Мен сені басқа халықтарға да жарық Нұр етіп тағайындадым! Сонда жердің түкпір-түкпіріндегі адамдарға құтқарылу жолын жария етесің”».
Ишая 49:1, 5-6
«Орныңнан тұр, уа, Иерусалим, сәулеңді шаш! Сен нұрға бөлендің, Жаратқан Иенің салтанатты нұры үстіңнен көтеріліп келеді. Міне, жер бетін қараңғылық, халықтарды қалың түнек басып тұр. Бірақ сенің үстіңнен Жаратқан Иенің нұры жарқырайды, Оның салтанаты көрінеді. Халықтар сенің нұрлы сәулеңе қарай ағылады, патшалар сенің шұғылаңның жанына келеді».
Ишая 60:1-3
Ишая пайғамбар (ғ.с.) болашақта келетін Қызметші яһуди руынан шықса да, «басқа ұлт өкілдеріне» нұр болады деп жазып қалдырған. Сол нұр жердің шетіне дейін жетеді. Бірақ бұл қалай іске асады? Өйткені яһудилер мен құдайсыздар арасында мыңжылдыққа созылған терең алшақтық бар еді.
Иса Мәсіх (ғ.с.) Иерусалимге кірген сол күні, нұр алғашқы құдайсыздарды тарта бастады. Біз олардың пайғамбарды іздегенін көрдік. Сол мейрамда Иерусалимге келген бірнеше гректер Иса Мәсіхті (ғ.с.) тыңдағысы келді. Бірақ яһудилер оларды арам деп есептеп жолатпайтын. Солай болса, олар Исаға қалай жақындай алады? Гректер өз ниеттерін Исаға Філіп арқылы жеткізді, ал Філіп бұл хабарды Әндірге айтып, олар екеуі барып Иса Мәсіхке (ғ.с.) жеткізді. Інжілде былай делінген:
Иса оларға: «Көктен келген Менің ұлылыққа жететін уақытым келді. Сендерге өте маңызды шындықты айтайын: егер бидайдың дәні жерге егіліп, жойылмаса, онда ол жалғыз дән болып қалады. Ал егер ол жерге егіліп, өліп, одан көп өнім өссе, сол арқылы көп адам құтқарады. Кім өз өмірін бәрінен артық көрсе, сол шынайы өмірден құр қалады. Ал осы күнәкар дүниеде өмірін Құдай үшін қиған әркім оны мәңгілік өмір үшін сақтайды. Кім Маған қызмет еткісі келсе, сол Маған ерсін. Мен қайда болсам, қызметшім де сонда болады. Ал Маған қызмет етіп жүрген әркімді Әкем құрметтейді. Қазір көңілім қатты толқу үстінде. Мен не айтайын: «Әке, Мені осы күннен құтқара гөр» дейін бе? Қайта, осы күнге осыны бастан кешіру үшін келдім ғой. Әке, өз атыңды ұлылыққа жеткізе гөр!»
Сол кезде көктен: «Мен оны ұлылыққа жеткіздім және бұдан былай да жеткізе беремін!» деген дауыс естілді. Сол жерде тұрған кейбір адамдар: «Күн күркіреді» — десе, басқалары: «Мүмкін, оған періште сөйлеген шығар» — деді.
Иса оларға: «Көктегі үн Мен үшін емес, сендер үшін естілді. Енді осы күнәкар дүниеге сот келеді, әмірші қуылады. Ал Мені жерден көтеріп қойғаннан кейін, адамдардың бәрін Өзім арқылы құтқарылуға шақырамын» — деді. Бұл сөзді Иса өз өлімі қалай болатындығын көрсету үшін айтты.
Жиналған жұрт Исадан сұрады: «Киелі кітапта Мәсіх мәңгі өмір сүреді деп жазылған. Қалайша Көктен келген Билеушіні жерден көтеру керек?»
Иса оларға былай жауап берді: «Нұр сіздермен тағы біраз уақыт болады. Нұр барда жүре беріңдер, қара түнектен қорықпаңдар. Түнекте жүргендер қайда бара жатқанын білмейді. Сендер Нұрға сенсеңдер, Нұрдың балалары боласыңдар». Осылай деді де, Иса жұрт көзінен тасаланып кетті.
Исраил халқының сенбеушілігі мен Иса Мәсіхтің тағы да сенімге шақыруы: оның кереметтеріне қарамастан, көпшілік Оның Мәсіх екеніне сенбеді. Бұл Ишая пайғамбардың алдын ала айтқан сөзіне сәйкес болды: «Ием, біздің хабарымызға аз ғана кісілер сенді. Құдіретті күші кімге ашық көрсетілді?»
Ишая пайғамбар тағы бір жерінде былай дейді: «Ол көздерін соқыр, жүректерін қатты қылған, сондықтан олар көрмейді, түсінбейді, теріс жолдан қайтпайды. Әйтпесе мен оларды сауықтырған болар едім».
Исраилдің басшыларының көбі Исаға сенді, бірақ парсышылдар оны ашық мойындаудан қорқып, мәжілісханадан шығармай қойды. Себебі олар Құдайдан гөрі адамдардың құрметін жоғары қойды.
Содан Иса дауыстап былай деді: «Маған сенген кісі тек Маған ғана емес, Мені Жібергенге де сенеді. Мені көрген Жібергенді де көреді. Мен дүниеге «Құдайдың Нұры» болуға келдім. Маған сенген ешкім қара түнекте қалмайды. Кім хабарымды естіп, ұстанбаса, сол қазір сотталмайды; Мен адамзатты соттау үшін емес, құтқару үшін келдім. Бірақ Мені елемегендердің сөзі қиямет күні оларды айыптайды. Мен өзімнен шыққан жоқпын, Әкем тапсырғанын ғана айттым. Оның өсиеті мәңгілік өмірге жеткізеді».
Жохан 12:23-50
Осы әңгіменің барысында тек көктен шыққан дауыс қана емес, Иса Мәсіхтің (ғ.с.) өзін жерден көтергеннен кейін «барлық адамдарды» өзіне тартып, құтқаруға шақыратынын ашық айтты. Яғни, тек яһудилерді ғана емес. Көптеген яһудилер бір Құдайға сенсе де, Мәсіхтің сөзін түсінбеді. Ишая пайғамбардың (ғ.с.) айтқанындай, олардың жүректері қасарған, ақыл-саналары күңгірт тартқан еді, яғни Құдайға бағынғысы келмеді. Мәселенің ащы тамыры осында жатыр. Кейбіреулері яһудилерден қорқып, жасырын сенді.
Мәсіх «Мен әлемге нұр болуға келдім» — деп ашық айтты, ал ежелгі пайғамбарлар да сол нұр туралы куәлік беріп, оның барлық халықтарға таралатынын баяндаған. Иса (ғ.с.) Иерусалимге кірген кезде басқа ұлттарға нұрдың алғашқы ұшқыны әсер ете бастады. Сол нұр барлық ұлттарға тарай ма? «Мен жерден көтерілуім керек» — дегенде пайғамбар нені меңзеді? Осы соңғы аптаны зерттеуді жалғастыра отырып, біз осы сұрақтарға жауап табамыз.
Келесі сызбада сол соңғы аптаның қалай өткені бейнеленген. Жексенбі күні Иса (ғ.с.) үш ежелгі пайғамбардың жазғандарын іске асырды. Біріншіден, ол Иерусалимге Захария пайғамбар (ғ.с.) айтқандай тайқарға мініп кірді. Екіншіден, Даниял пайғамбар (ғ.с.) пайғамбарлық еткен күн дәл сол күні орындалды. Үшіншіден, Ишая пайғамбар (ғ.с.) жазғандай, нұр барлық халықтарға жетеді, жердің шетіне дейін таралады дегені орындалып, оның уағызы мен кереметтері басқа ұлт өкілдерін тарта бастады.
