Әуе тасымалының дамуы мен интернет пен әлеуметтік желілердің пайда болуымен әлем кішірейіп кеткендей әсер қалдырады. Енді біз планетаның кез келген нүктесіндегі адаммен бір сәтте байланыса аламыз. 24 сағат ішінде жер шарының қай түкпіріне болсын саяхаттай аламыз. Google мен Bing секілді аударма қосымшалары әртүрлі тілде сөйлесетін адамдарға бір-бірін түсінуге жол ашты. Жаһандану – технология, көлік, байланыс және экономикалық бірігудің жемісі. Ол әлемді бір үлкен ауылға айналдырып жіберді: енді бір жерде болған оқиға бүкіл әлемге әсер ете алады.
Жаһандану – Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін күрт үдей түскен құбылыс. Интернет пен әлеуметтік желілер ұлттық шекараларды еркін кесіп өтетін болғандықтан, халықтар арасындағы қақтығыс пен шиеленіс күн тәртібінен түспей тұр. Біз соғыстан, аштықтан қашып, балаларын аман алып қалу үшін басын қатерге тіккен адамдардың шекара асуға тырысып жатқанын көреміз. Олар ұшақпен, автобуспен, тіпті бірнеше күн жаяу жүріп қауіпсіз мекен іздейді.
Мәдени тұрғыдан алғанда, жаһандану идеялардың, құндылықтардың және өмір салттарының кеңінен таралуына себеп болды. Әлемдік брендтер танымал болып, мәдени дәстүрлер араласып, тәжірибе алмасу жиіледі. Бірақ сонымен қатар, бұл үрдіс мәдени әртүрліліктің жоғалуы мен Батыс құндылықтарының үстемдігіне қатысты алаңдаушылық тудырды. Сыншылар жаһандану теңсіздікті күшейтеді, жұмысшыларды қанауға жол ашады және ұлттық егемендікке қауіп төндіреді деп есептейді. Сондықтан олар жергілікті өндіріс пен жұмыс күшін қорғайтын саясат жүргізуді талап етеді.
Біздің күйбеңге толы, дабырлы ғаламдық ауылымызда кедейлер үшін әділет орнай ма екен?
Киелі кітапта алдын ала айтылған
Бірақ сондай көне кітап бола тұра, Киелі кітап ұлттар мен олардың арасындағы әділет мәселесін өз аясында үнемі басты орынға қойып келеді. Бұл, әсіресе, Киелі кітапты яһудилер жазғанын ескерсек, айрықша мәнге ие. Өйткені тарихи тұрғыда олар өз діндерін сақтауға аса назар аударып, басқа халықтардан оқшау өмір сүрді. Алайда, бұдан 4000 жыл бұрын Ыбырайымға Құдай уәде еткен:
«Сені жарылқағандарды Мен де жарылқаймын,
(Жаратылыс 12:3)
Ал саған қарғыс айтқандарды Мен қарғаймын.
Жер бетіндегі барлық халықтар сен арқылы жарылқанады.»
Мұнда біз Киелі кітаптың 4000 жыл бұрын-ақ бүкіл жер бетіндегі халықтарды қамтитын жаһандық көзқарас ұстанғанын көреміз. Құдай Ыбырайым арқылы бүкіл адамзатқа батаның жететінін уәде етті. Кейінірек, Ыбырайым ұлын құрбан ету туралы пайғамбарлық көріністі орындаған сәтінде, Құдай сол уәдесін қайталап айтты:
«Маған мойынсұнғаның үшін,
(Жаратылыс 22:18)
жер бетіндегі барлық халықтар сенің ұрпағың арқылы баталанатын болады.»
Мұндағы «ұрпақ» сөзі жекеше түрде қолданылған — яғни, Ыбырайымнан тарайтын бір ғана ерекше ұрпақ бүкіл халықтарға бата береді. Бұл жерде де жаһандық көзқарас анық байқалады. Бірақ бұл уәде интернет, әуе тасымалы және қазіргі жаһандану басталмай тұрып, мыңдаған жыл бұрын айтылған. Бұл — болашақты көре алатын Ұлы Ақылдың жоспары сияқты. Оның мақсаты адамдарды қанау емес, оларға игілік әкелу болды.
Жақыппен жалғасты
Бірнеше жүз жыл өткен соң, Ыбырайымның немересі Жақып (немесе Исраил) өз ұлы Яһудаға пайғамбарлық аян берді. Яһуда кейіннен Исраил руларының ішіндегі жетекші руға айналып, бүгінгі «еврей» (яһуди) деген атау осы рудан тарағандармен байланысты аталып жүр.
«Яһудадан билік таяғы кетпейді,
(Жаратылыс 49:10)
Билеушінің таяғы оның аяғының арасынан алыстамайды,
Ол кімге тиесілі болса, сол келгенше.
Халықтар Оған мойынсұнады.»
Пайғамбарлар арқылы жалғасқан аян
Одан бірнеше ғасыр өткен соң, шамамен б.з.д. 700 жылы, Ишая пайғамбар әлем туралы жаһандық аян алды. Бұл аянда Құдай болашақта келетін Қызметшімен сөйлеседі. Ол Қызметші тек Исраил халқын ғана емес, бүкіл әлемді — «жердің шетіне дейін» — құтқаруға жіберіледі.
«Жақыптың руларының қайта жиналуы мен
(Ишая 49:6)
Мен сақтап қалған Исраилдің қайтып келуі —
бұл Сенің қызметің үшін тым аз.
Мен Сені басқа ұлттарға Нұр етемін,
Құтқаруым жердің түкпіріне дейін жетуі үшін.»
Сол Қызметші туралы тағы да былай делінеді:
«Міне, Менің Қызметшім —
(Ишая 42:1–4)
Мен оған қолдау көрсетемін,
Таңдағаным — Оған риза болдым.
Мен Өз Рухымды Оның үстіне саламын,
Ол халықтарға әділдік әкеледі.
2 Ол айғайламайды,
Көшеде дауысын көтермейді.
3 Жаралы қамысты сындырмайды,
Сөнуге жақын шырақты өшірмейді.
Ол адалдықпен әділдік орнатады.
4 Ол шаршамайды,
Қажымайды,
Әділдікті жер бетінде орнықтырғанға дейін.
Аралдар Оның тәліміне үміт артады.»
Бұл жерде әділдік жер бетінің барлық халқына, тіпті алыс аралдарға дейін жететіні туралы айтылады. Бұл — анық жаһандық көзқарас, әрі ол Қызметші арқылы әділдік орнатылатынын уәде етеді.
Құдай тағы былай дейді:
«Халқым, мені тыңда!
(Ишая 51:4–5)
Ұлтым, құлақ түр!
Менен тәлім шығады,
Менің әділдігім халықтарға нұр болады.
5 Менің әділдігім жақындап қалды,
Құтқаруым келеді,
Білегім халықтарға әділдік орнатады.
Аралдар Маған қарап,
Құтқарушы билігімді үмітпен күтеді.»
Яһуди халқынан шыққан осы аян бүкіл ұлттарға, тіпті алыс аралдарға дейін әділдік жететінін болжайды. Бұл болашақты көздеген үміт пен әділет уәдесі ретінде жазылған.
Киелі кітаптың соңындағы Аянға
Киелі кітаптың соңғы беттеріне дейін ол халықтар үшін ем мен әділеттілікті көздейді.
«Сен Мұғжизалы кітапты ашуға лайықсың,
(Аян 5:9)
өйткені сен құрбан болдың,
және Өз қаныңмен Құдай үшін
әр ұлттан, әр тілден, әр халық пен әр елден адамдарды сатып алдың.»
Жаңа Сионда болатын құрмет туралы айтқанда, Киелі кітап осылай аяқталады:
«Халықтар Оның нұрымен жүріп,
(Аян 21:24–26)
жердің патшалары өз салтанаттарын соған әкеледі.
25 Қақпалары күндіз жабылмайды, өйткені ол жерде түн болмайды.
26 Ұлттардың даңқы мен абыройы соған әкелінеді».
Киелі жазбалар жаһандануды мүмкін ететін технология пайда болғанға дейін-ақ болжады. Ешбір басқа жазба осындай көрегендікпен және осындай жаһандық, мәдениеттер арасындағы ауқыммен ерекшеленбеген. Біз Киелі кітап алдын ала айтқан әділдікті әлі көріп отырған жоқпыз. Бірақ оны жүзеге асыратын Қызметші келді — және дәл қазірдің өзінде жер шарындағы барлық халықтар үшін әділеттілікке шөлдеген кез келген адамды өзіне келуге шақырады.
«Келіңдер, шөлдегендердің бәрі,
(Ишая 55:1–3)
суға келіңдер!
Ақшасы жоқтар да келіңдер,
сатып алыңдар және жеңдер!
Келіңдер, шарап пен сүтті
ақшасыз және ақысыз сатып алыңдар.
2 Неліктен нан емес нәрсеге ақша жұмсайсыңдар,
еңбектерің тойдырмайтын нәрсеге неге кетеді?
Мені тыңдаңдар, жақсы нәрсені жеңдер,
жан-дүниеңдер молшылыққа бөленсін.
3 Құлақ асыңдар да Маған келіңдер,
тыңдаңдар — сонда тірі боласыңдар!
Мен сендермен мәңгілік келісім жасаймын,
Дәуітке уәде еткен адал сүйіспеншілігімдей».
Ишая пайғамбар бұл Қызметшінің мұны қалай жүзеге асыратынын осыдан 2700 жыл бұрын алдын ала көріп, жазып кеткен. Біз оны осы жерде егжей-тегжейлі қарастырамыз .