Адам ата мен оның әйелі Хауа ананың ерекшелігі – олардың тікелей Алла Тағала тарапынан жаратылып, Бейіш бағында өмір сүргені. Бұл оқиғада мұқият назар аударатын маңызды жайттар және біздің заманымызға арналған терең сабақтар бар. Адам ата туралы оқиға Құранда екі жерде және Тауратта бір жерде баяндалған (Оқу үшін Осы жерді басыңыз).
Бұл баяндар өте ұқсас. Екеуінде де кейіпкерлер бірдей: Адам ата, Хауа ана, Шайтан (Ібіліс), және Алла. Екі оқиғаның да оқиға орны – Бақ. Шайтан өтірік айтып, Адам ата мен Хауа ананы азғырады. Екеуі ұятты жерлерін жапырақпен жауып, жалаңаштықтан ұялады. Алла келіп, үкімін жариялайды. Сосын Ол рақымдылық танытып, жалаңаш тәндерін жабуға арналған киім береді. Құранда бұл – Адам ата ұрпақтарына арналған «Алланың хикметі» деп аталады. Яғни бұл – жай ғана өткеннің киелі тарихы емес, бізге арналған сабақ.
Сіз бен бізге арналған Адам ата нышан-белгісі
Адам ата мен Хауа ана Алланың алдында небәрі бір-ақ рет бағынбау күнәсін жасады – сол үшін жазаланды. Мұнда біз Алланың бірнеше рет ескертіп, оныншы ретте ғана жазалағанын көріп тұрған жоқпыз. Жоқ, жазалау бір-ақ рет жасалған күнә үшін берілді. Көптеген адамдар Алла тек көп күнә жасағандарды ғана жазалайды деп ойлайды. Олар өздерінің күнәлары басқаларға қарағанда азырақ, ал егер жақсылықтары басым түссе – (мүмкін) жазадан құтылармын деп үміттенеді. Бірақ Адам ата мен Хауа ананың тәжірибесі – бұлай емес екенін айқын көрсетеді. Алла оларды тек бір-ақ күнә үшін жазаға тартты.
Бұл, шын мәнінде, ақылға қонымды. Егер біз Аллаға бағынбауды мемлекет заңын бұзумен салыстырсақ, онда бұл қисынға келеді. Мен Канадада тұрамын. Егер елдің бір ғана заңын, мысалы ұрлық заңын бұзсам, онда мемлекет мені соттай алады. «Мен бір ғана заң бұздым, кісі өлтірген жоқпын, адам ұрлаған жоқпын» деп ақтала алмаймын. Бір заңды бұзу – сотталуға жеткілікті. Алланың алдында да тура солай.
Адам ата мен Хауа ана өздерінің жалаңаш екенін білгенде қатты ұялып, ұятты жерлерін ағаш жапырақтарымен жабуға тырысты. Мен де бір ұятты іс істегенде, оны өзгелерден жасыруға тырысамын. Бірақ Адам атаның Құдайдан жасырынып қалу әрекеті нәтижесіз болды. Алла олардың сәтсіз әрекетін көріп, Өзі келіп әрекет етті және сөз сөйледі.
Алланың әрекетінде – жазалау мен рақымдылық қатар орын алған
Бұл жерде біз Алланың үш түрлі әрекетін байқаймыз:
- Алла Адам ата мен Хауа ананы өлетін етті – енді олар өлімге ұшырайтын болды.
- Алла оларды Бақтан қуып шықты – енді олар ауыр бейнетпен еңбек етіп, жерден ризық тауып өмір сүретін болды.
- Алла оларға аң терісінен киім тігіп берді.
Таңғаларлығы – осы әрекеттердің салдарын біз күні бүгінге дейін бастан кешіп келеміз. Барлығымыз да өлеміз. Бірде-бір адам, тіпті пайғамбарлардың өзі, Жәннатқа бұл дүниеде қайта кірген емес. Біз бәріміз күнәмізді жасыру үшін киім киіп жүреміз. Бұл нәрселер біз үшін қалыптыға айналғаны сонша, біз олардың қайдан шыққанын ойламаймыз да. Бірақ сол кездері Адам ата мен Хауа ананың басынан өткен жағдай – бүгінгі өмірімізге де тікелей әсер етіп отыр.
Алланың аң терісінен тіккен киімі – Оның рақымдылығын білдіреді, өйткені бұл киімдер олардың масқарасын жапты. Иә, Алла жазалады, бірақ сонымен бірге рақым да көрсетті. Ол мұны істеуге міндетті емес еді. Адам мен Хауа бұл жабын үшін ешқандай еңбек сіңірген жоқ, олар оны табуға лайықты да болмады. Оларда тек Алланың рақымдылығын қабылдаудан басқа амал қалмады.
Бірақ сол сыйлық – тегін болғанмен, оның құны болды. Тауратта бұл киімнің теріден жасалғаны айтылады – демек, бір жануар өлтірілген. Бұл оқиғаға дейін өлім болмаған еді. Ал енді бір жануар – адамның күнәсін жабу үшін өз терісін беріп құрбан болды. Адам ата мен Хауа ана үшін Құдай рақымдылық көрсету мақсатында жануардың өмірін қиды.
Құран бұл киімдердің олардың масқарасын жапқанын айтады. Бірақ тереңірек мән берсек, бұл киім – әділдіктің де бір белгісі. Яғни белгілі бір мағынада бұл – адамзатқа берілген алғашқы символикалық аян, әділдіктің рәмізі.
«Әй адам баласы! Ұятты жерлеріңді жабу үшін киім және сәндік-бұйым түсірдік. (Жараттық) Негізінде тақуалық киімі жақсы. Солар – Алланың белгілері. Әрине түсінерсіңдер».
Ағраф 7:26
Ендеше маңызды сұрақ туындайды: біз осы «тақуалық киімді» қалай аламыз?
Бұл сұрақтың жауабына нұсқау береді.
Алланың Сөзі – жазалау және рақымдылық
Алла жоғарыда айтылған үкімдерді тек Адам ата, Хауа ана және олардың ұрпағы – яғни біз үшін ғана айтқан жоқ, сонымен қатар Өзінің Сөзін де қосты. Бұл Сөздің ішінде жазалау мен рақымдылық қатар жүреді.
Екі жағдайда да Алла «өштестіріп қоямын» деген сөзді қолданады. Бірақ Тауратта бұл сөз әйелдің ұрпағы мен жыланның (Шайтанның) арасында айтылып тұр. Бұл кездейсоқ емес. Алла былай дейді:
«Әйел екеуіңді, сенің ұрпағың мен оның ұрпағын өзара өштестіріп қоямын. Әйелдің ұрпағы сенің басыңды мыжып, ал сен оның өкшесін шағатын боласың».
Жаратылыстың басталуы 3:15
Бұл аят алғашында жұмбақ сияқты көрінуі мүмкін. Бірақ мұқият қарасақ, оны түсінуге болады. Бұл – болашаққа арналған пайғамбарлық сөз. Оны дұрыс ұғыну үшін осы үзіндіде айтылған бес негізгі кейіпкерді ажыратып алуымыз керек:
- Құдай (Алла)
- Шайтан (Ібіліс немесе жылан)
- Әйел
- Әйелдің ұрпағы
- Шайтанның ұрпағы
Бұл Сөз – болашақта осы кейіпкерлердің арасында орын алатын қақтығысты сипаттап тұр. Бұл – пайғамбарлық сипаттағы көрегендік. Төменде сызбалар арқылы осы қарым-қатынастар нақты көрсетіледі.
Алла бұл уәдеде әйелдің кім екенін нақты атамайды. Бірақ Ол әйелдің «ұрпағы» мен Шайтанның «ұрпағы» туралы айтады. Бұл терең сыр жасырған, бірақ маңызды уәде. Біз бұл жерде «ұрпақ» деген сөздің орнына жекеше түрде қолданылған «ол» есімдігін көреміз. Яғни бұл белгілі бір жеке тұлғаға қатысты айтылған.
Бұл ұрпақ – бір әйелдің ұрпағы. Бірақ ол әйелдің есімі аталмайды. Сонымен бірге бұл адам – бір халықтың, бір діннің немесе бір топтың өкілі емес. Егер солай болса, көпше түрде – «олар» деп айтылар еді. Бірақ бұл жерде нақты бір адам жайлы айтылып тұр. Бұл «ол» – пәлсапа немесе идеология емес. Сондықтан «ол» мәсіхшілік те, мұсылмандық та емес.
Бұл жерде нақты есім аталмағанымен, Таураттағы, Забур мен Інжілдегі шежірелік үлгілердің бәрінде ұрпақтар ер адамдар арқылы таратылғанын ескерсек, тек әйелдің ұрпағы жайлы айтылуы өте ерекше. Бұл пайғамбарлықтың ерекше маңызын көрсетеді.
Тарихта тек екі адам ғана табиғи әкесіз дүниеге келген:
- Адам ата – Құдай тікелей жаратқан адам.
- Иса Мәсіх (ғ.с.) – ер адаммен жақындаспаған таза қыздан туған.
Бұл пайғамбарлықтағы «ол» деген есімдік Иса Мәсіхке (ғ.с.) нақты сәйкес келеді. Ол – әйелдің ұрпағы. Енді сұрақ туады: оның жауы – Шайтанның ұрпағы кім? Бұл туралы нақты бір тұлға аталмағанымен, Кітаптарда «дүние әміршісі», «Мәсіхке қарсы шығушы», «Шайтанның ұлы» немесе Тажал сияқты сипаттамалар берілген. Бұл тұлға соңғы заманда Мәсіхпен шайқасатыны жазылған.
Демек, тарихтың басында – Жұмақта басталған шайқас – әлі аяқталған жоқ. Бұл шайқас Құдай мен Ібіліс арасында жалғасып келеді, ал уәде етілген «ұрпақ» пен Шайтанның арасында шешуші шайқас болатыны баяндалған.
Біз әлі барлық жауабын білмейміз, бірақ уәде бойынша бұл шайқастың соңында Құдайдың мақсаты орындалады. Егер біз Хабаршылардың айтқандарын тыңдай берсек, онда осы пайғамбарлықтың терең мәнін ашып, бүгінгі заманымызды да дұрыс түсінуге көмектесетін көптеген жауаптарға қол жеткіземіз.
Осыдан кейін Адам ата мен Хауа ананың балалары – Қабыл мен Абылдың оқиғасына көшейік.